سندروم پروناتور تِرِس (pronator teres syndrome)

 

آناتومی مچ دست یکی از پیچیده‌ترین مفاصل بدن است. در واقع، ممکن است استدلال شود که چیزی به نام «مفصل مچ دست» منفرد وجود ندارد، زیرا که مچ دست شامل مفاصل بسیاری است که برای حرکت دادت دست با هم عمل می‌کنند. استخوان‌های مچ دست به یک ردیف پروگزیمال و یک ردیف دیستال تقسیم می‌شوند. استخوانهای واقع در ردیف پروگزیمال مچ دست با استخوان رادیوس ( زند زبرین ) مفصل می شوند. رادیوس و اولنا استخوان‌های بلند ساعد هستند. رادیوس در سمت شست مچ دست و استخوان اولنا در سمت انگشت کوچک قرار دارد. رادیوس و اولنا مفصل مچ دست را به همراه استخوان‌های مچ دست تشکیل می‌دهند

در مجموع ۸ استخوان در مچ دست وجود دارد که در دو ردیف به نام‌های پروگزیمال و دیستال قرار گرفته‌اند. هنگامی که به استخوان‌ها اشاره می‌شود، پروگزیمال به معنای “نزدیک” و دیستال به معنای “دورتر” است. استخوان‌های مچ دست شامل موارد زیر است(عکس ۱)

ردیف پروگزیمال: زورقی(اسکافوئید)، هلالی(لونیت)، هرمی(تریکتروم)، نخودی(پیزیفورم)

ردیف دیستال: چهارپهلو(تراپزیوم)، شبه ذوزنقه‌ای(تراپزوئید)، سَرسان (کّپیتِیت) و چنگکی(هَمِیت)

 

 

عکس ۱: استخوان های مچ دست

 

 

عکس۲: آناتومی عضله پروناتور ترس

عضله پروناتور ترس یکی از عضلات ساعد است که وظیفه چرخش دست به سمت داخل (پرونیشن) را بر عهده دارد. این عضله در بخش خارجی ساعد قرار گرفته و از دو سر تشکیل شده است. سر دیستال آن به استخوان رادیوس متصل است و سر پروگزیمال آن به عضلات مفصل آرنج چسبیده است. حرکت پرونیشن توسط این عضله باعث می‌شود تا کف دست به سمت پایین و داخل چرخیده و در فعالیت‌های روزمره مانند باز کردن درپوش ظرف‌ها و پیچاندن پیچ‌ها نقش مهمی ایفا می‌کند. همچنین این عضله در انجام حرکاتی مانند نوشتن و گرفتن اشیاء نیز دخالت دارد (عکس ۲).

سندروم پروناتور ترس یا به اختصار PTS یک وضعیت دردناک و ناراحت‌کننده است که معمولاً ناشی از فشار یا تحریک اعصاب در ناحیه پروناتور (نواحی اطراف ساعد) رخ می‌دهد. این وضعیت می‌تواند منجر به درد، سختی در حرکت مچ و کاهش کیفیت زندگی شود. درمان این بیماری اغلب شامل فیزیوتراپی و تمرینات تقویتی است که می‌تواند به بهبود علائم و کاهش درد کمک کند.

عضله پروناتور ترس توسط شاخه‌های عصب مدین اعصاب دریافت می‌کند. عصب مدین یکی از اصلی‌ترین اعصاب اندام فوقانی است که از ناحیه بازویی خارج شده و در ساعد به دو شاخه تقسیم می‌شود.

شاخه پروگزیمال عصب مدین به عضلات پرونانور و خم کننده مچ دست عصب رسانی می‌کند که عصب رسانی پروناتور ترس را هم بر عهده دارد.

شاخه دیستال این شاخه به سایر عضلات خم‌کننده در ساعد و برخی از عضلات و پوست دست عصب رسانی می‌کند.

یکی دیگر از محل های اختلال عصب مدین در مچ دست است که می‌تواند به گرفتگی کانال کارپال (Carpal Tunnel Syndrome یا CTS) منجر شود که باعث بی حسی و کرختی در انگشتان شست، اشاره و میانی دست می‌شود. در این حالت، پروناتور ترس نیز تحت تأثیر قرار گرفته و ضعف در پرونیشن دست ایجاد می‌شود. افتراق این وضعیت از عضله پروناتور ترس، توجه به سایر علائم همراه مانند درد، کرختی و ضعف در حرکات دست است.

علائم CTS می‌تواند شامل درد حاد یا مزمن در منطقه پروناتور (مثل داخل مچ)، سختی در حرکت مچ و احساس محدودیت در حرکت باشد. بیماران ممکن است احساس تورم یا سوزش در منطقه مچ داشته باشند. همچنین ممکن است دامنه حرکت  مچ کاهش یابد و بیماران مشکلاتی مانند ضعف یا کاهش حس در دست تجربه کنند.

 

علل بروز سندروم پروناتور ترس

فشار مکرر بر روی مچ می‌تواند به دلایل مختلفی اتفاق بیفتد. هر فعالیتی که نیازمند حرکت مکرر و استفاده از مچ و پایانه‌های عصبی آن باشد، می‌تواند باعث ایجاد فشار  در این منطقه شود. برای مثال، افرادی که در شغل‌هایی فعالیت می‌کنند که نیازمند استفاده مکرر از دست و مچ است مانند کارگران صنعتی، ورزشکاران، کاربران کامپیوتر  که ساعت‌ها مستقیماً بر روی مچ دست‌هایشان فشار وارد می‌کنند، ممکن است در معرض خطر بیشتری در ابتلا به سندروم پروناتور ترس قرار گیرند. علل بروز سندروم پروناتور ترس شامل موارد زیر می‌شود:

• استفاده از کامپیوتر و تایپ کردن:
  • افرادی که برای مدت زمان طولانی از کامپیوتر استفاده می‌کنند و یا وظایفی مانند تایپ کردن را انجام می‌دهند، ممکن است به طور مکرر مچ دست خود را به شدت بکشند که می‌تواند به بروز سندروم پروناتور ترس منجر شود.
• ورزش‌هایی که نیازمند حرکت مکرر مچ دست است:
  • ورزش‌هایی مانند تنیس، بدمینتون، بسکتبال، والیبال و ورزش‌های رزمی که نیازمند حرکت مکرر مچ دست و ضربات متعدد به سمت پایین می‌باشند، احتمال ابتلا به سندروم پروناتور ترس را افزایش می‌دهند.
• کارهای دستی و صنایع دستی:
  • افرادی که به طور حرفه‌ای یا تفریحی کارهای دستی مانند بافتنی، نجاری، گلدوزی، نقاشی، و … انجام می‌دهند، ممکن است به طور مکرر مچ دست خود را به شدت بکشند که می‌تواند به بروز این وضعیت دردناک منجر شود.
• حرکات تکراری در کارهای روزمره:
  • انجام کارهای روزمره مانند برداشتن اشیاء سنگین، استفاده از ابزارهای الکتریکی یا دستی، و غیره که نیازمند حرکت مکرر مچ دست می‌باشند، ممکن است عامل بروز سندروم پروناتور ترس باشند.

 

تشخیص سندروم پروناتور ترس

تشخیص سندروم پروناتور ترس معمولاً توسط پزشکان و فیزیوتراپیست‌ها صورت می‌گیرد. این تشخیص ممکن است براساس علائم بالینی و تاریخچه بیماری فرد، ارزیابی فیزیکی و تست‌های تشخیصی انجام شود. ارزیابی فیزیکی ممکن است شامل تست‌های حرکتی برای ارزیابی حرکت مچ دست و عضلات پروناتور باشد.

تست پروناتور ترس یکی از روش‌های تشخیصی است که برای بررسی علائم سندروم پروناتور ترس استفاده می‌شود. در این تست، فرد مورد بررسی باید بازوی خود را در زاویه مقداری به سمت آرنج خم کرده و سپس فیزیوتراپیست با دست خود یا با کمک یک همکار، سعی می‌کند ساعد او را به آرامی بچرخاند تا عضلات پروناتور منقبض شوند. اگر فشار یا فشردگی زیادی در منطقه ایجاد شود و فرد درد یا ناراحتی احساس کند، ممکن است نشانه‌های سندروم پروناتور ترس باشد. این تست معمولاً توسط فیزیوتراپیست یا پزشک متخصص انجام می‌شود (عکس ۳) .

 

 

عکس ۳: نحوه تست عضله پروناتور ترس

 

درمان فیزیوتراپی برای سندروم پروناتور ترس:

به طور کلی، درمان فیزیوتراپی برای سندروم پروناتور ترس شامل مجموعه‌ای از تکنیک‌ها و تمریناتی است که به کاهش درد، افزایش قدرت و انعطاف‌پذیری عضلات، بهبود حرکت مچ و ساعد و افزایش کیفیت زندگی بیماران کمک می‌کند. در زیر به برخی از این تکنیک‌ها اشاره می‌کنیم:

 

• تمرینات تقویتی و مقاومتی:

• انجام تمرینات متنوعی که برای تقویت عضلات مچ و دست طراحی شده‌اند، می‌تواند به شما کمک کند تا قدرت و استحکام عضلات خود را افزایش دهید. این تمرینات معمولاً شامل تمرینات مبتنی بر وزن بدن، استفاده از وزنه‌های دستی یا دستگاه‌های ورزشی می‌شوند.

• تمرینات انعطاف‌پذیری:

• انجام تمریناتی که به افزایش انعطاف‌پذیری عضلات و بافت‌های نرم در منطقه مچ دست کمک می‌کند، می‌تواند به شما کمک کند تا حرکت مچ را بهبود ببخشید و از سختی و محدودیت‌های حرکتی جلوگیری کنید. این تمرینات می‌توانند شامل استرچینگ، تمرینات یوگا و تمرینات انعطاف‌پذیری مخصوص مچ باشند.

• تکنیک‌های ماساژ و کشش:

• انجام تکنیک‌های ماساژ و کشش در منطقه پروناتور و مچ می‌تواند به شما کمک کند تا تنش‌های عضلاتی را کاهش داده و تسکین درد را تجربه کنید. این تکنیک‌ها می‌توانند شامل ماساژ دست و کشش عضلات مچ باشد.

• استفاده از دستگاه‌های فیزیوتراپی:

• از دستگاه‌های مختلف فیزیوتراپی مانند الکتروتراپی و لیزر می‌توان برای کاهش درد، بهبود خونرسانی و تسریع فرآیند بهبودی استفاده کرد.

• استفاده از ارتز های کمکی:
  • استفاده از آتل در طول شب به منظور حفظ مچ در وضعیت مناسب و کاهش فشار بر آن در طول خواب (عکس۴).

 

 

عکس ۴: اسپلینت مچ دست

 

 

پیشگیری از سندروم پروناتور ترس

پیشگیری از سندروم پروناتور ترس بسیار حائز اهمیت است. برای پیشگیری از این وضعیت دردناک، انجام تمرینات منظم تقویتی و انعطاف‌پذیری برای حفظ قدرت و انعطاف عضلات ساعد و دست بسیار موثر است.  همچنین، استفاده از تکنیک‌های حمایتی در فعالیت‌های روزمره، مراقبت از مچ خود در برابر آسیب‌ها و استفاده از استراحت کافی و تغذیه مناسب نیز می‌توانند به بهبود و حفظ سلامتی مچ کمک کنند.

 

پیش آگهی سندروم پروناتور ترس

تقریبا نیمی از بیماران مبتلا به سندروم پروناتور ترس، در عرض چهار ماه با درمان‌های مختلف بهبود می‌یابند. ماساژ و تمرینات ورزشی مناسب می‌توانند از تشدید وضعیت جلوگیری کنند. برخی بیماران ممکن است تا دو سال بعد از درمان بهبود یابند، که نیازمند استراحت دادن کافی به عصب و عضلات آسیب دیده هستند. در مواردی که درمان‌های معمول نتیجه ندهند، جراحی می‌تواند باعث کاهش فشار بر روی عصب در امتداد مسیر آن باشد.